Search Facebook Instagram Twitter

Dia Internacional di Idioma Materno 2025

February 21, 2025

E aña aki ta haci 25 aña cu a cuminsa observa dia 21 di februari como Dia Internacional di Idioma Materno. Na november 1999 UNESCO a proclama e fecha aki y na 2000 a cuminsa celebr’e na nivel internacional.

Dia Internacional di Idioma Materno na Aruba a bira un dia cu mas enfasis riba Papiamento y su rol marginal den enseñansa, un rol cu lo mester ta mas prominente. Y naturalmente tin atencion na e importancia di multilingualismo, cu ta basta inculca den nos comunidad mirando e importancia cu nos ta duna na conocemento di idioma.


Historia

Pa compronde e motibo di e fecha specifico aki y e sacrificio grandi cu esaki a trece cu ne, nos tin cu bay bek den historia. E iniciativa a bin di un ciudadano Bengali-Canades, Rafiqul Islam, kende a dirigi un carta na Kofi Anan, e tempo ey Secretario General di Nacionnan Uni, pa e tuma paso pa salvaguardia idiomanan di posibel extincion, door di fiha un fecha special pa para keto na e importancia di idioma materno. E iniciativa aki a haya acogida cerca e gobierno di Bangladesh cu na su turno a bin cu e proposicion oficial y esaki a conduci cu tin un Dia Internacional di Idioma Materno.

Despues di independencia di India a parti un di su provincianan, Bengal, den dos parti. Esaki a tuma luga a base di e religion cu mayoria di e habitantenan tabata practica. Resultado tabata cu e parti occidental a bira un provincia di India y e parti oriental a bira parti di Pakistan y na cuminsamento esaki a haya e nomber Bengal Oost. Mas despues el a bira Pakistan Oost. Tur esaki tabata nifica cu e pais Pakistan tabata consisiti di dos parti, Pakistan West y Pakistan Oost. India tabata situa memey di ambos, separando nan geograficamente.

Tabatin tension caba entre ambos Pakistan, pero esaki a escala na momento cu na 1948 gobierno di Pakistan, cu tabata domina pa politiconan di Pakistan West, a declara Urdu e unico idioma nacional di henter e pais, lagando asina e idioma Bengali afo, mientras cu hablantenan di Bengali tabata forma e mayoria den henter Pakistan.

Hablantenan di Bengali a tene varios protesta y gobierno Pakistani a declara esakinan ilegal. Sin embargo, dia 21 di februari 1952 a organisa un protesta y polis a los tiro riba e demostrantenan, causando morto di cuatro studiante. Despues di esaki a sigui mas protesta pa haya e derecho di uza Bengali, nan idioma materno. Mas hende a perde nan bida den e lucha pa reconocemento aki te dia 29 di februari 1956, a proclama Bengali un di e idiomanan nacional di Pakistan. Na 1971 Pakistan Oost a bira independiente y haya e nomber Bangladesh y Bengali a bira idioma oficial di e pais.



Importancia di Multilingualismo

Dia Internacional di Idioma Materno ta pa promove diversidad linguistico y cultural y tambe multilingualismo. Simplemente bisa ta urgi pa paisnan percura cu niun idioma muri y bay perdi, pero tambe ta enfatisa cu multilingualismo ta algo deseabel y importante. Si na 1948 gobierno di Pakistan a faborece multiligualismo y scoge Urdu y Bengali como idiomanan nacional, posiblemente lo por a evita tur e disturbionan y ambos idioma y nan hablantenan lo por a biba den un coexistencia pacifico. Pero nos mester ta conciente cu no ta tur ora idioma ta e unico fuente di problema.

Na Aruba Papiamento ta e idioma materno di e mayoria di e habitantenan, sigui pa Spaño, Ingles y Hulandes. Naturalmente tin mas idioma, pero por lo general e cuater idiomanan aki ta esunnan principal. Nos no tin cu lubida si cu nos tin tambe, entre otro, Portugues y Chines cu ta idiomanan grandi na mundo. Spaño, Ingles y Hulandes riba nan mes ta idiomanan cu tin nan luga den nos comunidad, sea na cas, na scol, den sector priva y publico y pa e motibo aki nos ta duna importancia na concocemento di e idiomanan aki.


Ingles na Aruba

Un caso cu merece atencion apart ta Ingles. Mayoria biaha ora nos ta papia di Ingles, nos ta referi na Ingles Mericano debi na su status internacional, su presencia den medionan di comunicacion internacional y su rol den e sector di turismo. Pero nos tin tambe un Ingles local cu a haya varios nomber, sea cu ta Bad English, Bush English y San Nicolas English y na Papiamento Ingles di Pariba of Ingles di San Nicolas, cu tambe ta un idioma bibo y tur aña ta lanta y ta presente durante temporada di Carnaval. A pesar di algun nombernan cu tono denigrante, e ta un idioma cu tambe tin cu menciona den cuadro di e dia internacional aki.


Papiamento

Na augustus 2024 a cuminsa siña alumnonan na scol basico lesa y skirbi na Papiamento, idioma materno y di dos idioma di mayoria di nos poblacion. Esaki ta cuadra cu e ideanan cu UNESCO ta boga p’e desde 1953, caminda ta enfatisa e importancia di uzo di e idioma materno di e alumno pa e por desaroya su habilidad di pensamento y logra miho resultado na scol. Na mundo tin 7000 idioma uza di cual 351 so ta fungi como idioma di instruccion na scol. Y mundialmente 40% di alumnonan na scol no ta haya les den e idioma cu nan ta papia of compronde. Tin espacio suficiente pa mehoracion.

No ta existi un fecha pa Papiamento como idioma. Varios idioma tin nan mes dia mundial, por ehempel, Ingles y Spaño ta 23 di april, Frances ta 20 di maart, Chines ta 20 april, Arabe ta 18 di december. Pa e motibo aki ta bon pa para keto y duna reconocemento tambe na tur esnan cu di un forma of otro ta contribui na nos idioma. Sea cu ta docente, maestro, dunado di curso di y na Papiamento, miembronan di prensa skirbi y papia, locutornan via medionan di comunicacion digital o tradicional, escritornan, poetanan. Y berdad aki aya tur ta haya critica tocante e mal Papiamento sea skirbi of papia, pero kisas ta na su luga pa pensa cu mas bal un Papiamento imperfecto cu un Papiamento no existente. Esaki no ta nifica cu nos no por haci un esfuerso pa logra algo miho. Papiamento ta di nos y ta den nos man su futuro ta.


PHOTO:UNESCO


Info / Contact

Pa mas informacion por busca tambe den e alfabet menu riba nos pagina principal:

Website:

Scroll To Top
  • © 2011-2024 Department of Education Aruba (DEA)
  • T +297-528-3400
  • F +297-528-3434
  • info@ea.aw

By orbitalnets